Acerca de
Kök Hücre Nakli*
Kök Hücre Nedir?
Kök hücreler, insan bedeninde her dokunun oluşmasını, çoğalmasını veya onarımını sağlayan asıl hücrelerdir. Örneğin karaciğer için kendi kök hücresi, sinir dokusu için kendi kök hücresi, kan için ise kendi kök hücresine ihtiyaç vardır. Kan yapımı açısından kök hücrelerin (hematopoietik kök hücre) en çok bulunduğu yer kemik iliğidir. Bunun dışında, çevre kanı dediğimiz insan kanında ve bebeklerin kordon kanında da bulunur.
Kemik İliği Nakli Nedir?
Kemik iliği nakli sağlıklı bir vericiden kemik iliğinin alınarak damar yolu ile alıcıya (hastaya) verilmesi işlemidir.
KEMİK İLİĞİ NAKLİ – PERİFERİK KÖK HÜCRE NAKLİ
Her iki uygulamaya birden “Hematopoetik Kök Hücre Nakli - HKHN” adı verilmektedir.
Kemik İliği Nakli ile Kök Hücre Nakli Arasında Fark Var Mıdır?
Temelde amaç kan yapıcı kök hücrelerin toplanarak hastaya verilmesidir. Bunu yaparken kan yapıcı kök hücreden çok zengin olan kemik iliği de kullanılabilir, kandan (çevre kanı veya göbek kordon kanı) elde edilen kök hücreler de kullanılabilir. Kök hücre toplanırken kullanılan yöntemler, bazı yan etkiler ile komplikasyonlar açısından farklılıklar bulunmaktadır.
Kök Hücreler Nasıl Toplanır ?
1- Vericinin kemik iliğinden, anestezi altında, özel iğnelerle toplanabilir.
2- Dolaşan kanda, kök hücreler mevcuttur, bunlar özel bir aygıt tarafından damardan toplanabilir. Burada, kişi sadece bir süre, kan verir gibi, kolundan bir serum seti takılarak, istirahat pozisyonunda uzanır. Acı veya sıkıntı vermez, kolay bir işlemdir. İşlemden önce vericilere bir süre cilt altından kök hücre sayısını arttırmak amacı ile bir iğne yapılır. Ameliyathane koşulları gerekmez. Toplanan hücreler -196 derecede sıvı azotta saklanır, gerektiğinde çözülerek damardan, alıcıya verilir.
Kök Hücre Kaynakları Nelerdir ?
-
Kemik iliği;
-
Steril ameliyathane koşullarında vericinin şartlarına uygun olarak genel veya spinal (belden uyuşturularak) anestezi altında kemik iliği alma iğneleri yardımı ile alıcıya yetecek miktarda kemik iliği toplanır. İşlem 1-2 saat kadar sürer.
-
-
Damarlardaki dolaşan kan;
-
Aferez cihazı adı verilen bir cihaz yardımı ile vericinin kolundaki toplardamarlara yerleştirilen iğneler veya damarları uygun olmayanlarda büyük bir toplardamara yerleştirilen kateterler kullanılarak kan içerisindeki kök hücreler toplanır. İşlem toplanacak kök hücre sayısına göre değişmekle birlikte 3-4 saat kadar sürer. Yeteri kadar kök hücre toplamak amacı ile bu işlem birkaç kez yapılabilir.
-
-
Göbek kordonu;
-
Doğum sırasında bebeğin kök hücreleri buradan alınabilir.
-
Kök Hücre Uygulamaları Kaç Çeşittir ?
-
Allogeneik kök hücre nakli:
-
Bir başka kişiden yapılan nakil.
-
Hastanın kardeşinden, akrabalarından ya da akraba dışı kişilerin "kemik iliğinden" veya "çevre kanından (damarlarındaki kandan)" kök hücrelerin alınıp, hastaya transfer edilmesi işlemine allojenik kök hücre nakli denilmektedir.
-
-
Otolog nakil:
-
Kişinin kendisinden alınan iliğin, kendisine tekrar verilmesi.
-
Hastanın altta yatan kan hastalığını yok etmek için önce kemoterapi verilip ardından hastalık tekrarını önlemek için ilaçlar verilip hastanın kendi kök hücreleri toplanıp dondurulur. Bundan sonra hastaya yüksek dozda kemoterapi verilerek geride kalan tüm kötücül hücrelerin yok edilmesi hedeflenir. Yüksek doz tedavi sırasında bulantı, kusma, infeksiyonlar görülebilir. Bu tedavi ile kemik iliğinin toparlamasına yardımcı olmak üzere daha önce dondurulmuş olan kendi kök hücreleri hastaya verilir. Bu nakil işleminde kök hücreler hastanın kendine ait olduğundan daha iyi tolere edilir ve daha az sorun yaşanır.
-
-
Singeneik nakil:
-
İkiz kardeşten yapılan nakil.
-
Kök Hücre Nakli ile Tedavi Edilebilen Hastalıklar Hangileridir?
Kök hücre naklinin uygulandığı hastalıklar aşağıda sıralanmıştır;
-
Akut miyeloblastik ve akut lenfoblastik lösemiler (AML, ALL)
-
Kronik miyelositik lösemi (KML)
-
Hodgkin ve Non-Hodgkin lenfoma
-
Multiple miyelom
-
Kemik iliği yetmezlik sendromları (miyelodisplastik sendrom, aplastik anemi)
-
Paroksismal nokturnal hemoglobinüri
-
Kalıtsal hastalıklar ( talasemi, immün yetmezlik hastalıkları…)
-
Primer amiloidoz
-
Solid kanserler (Testis kanseri, over kanseri)